Cha Mẹ Nên Làm Gì Khi Trẻ Mắc Chứng Rối Loạn Phổ Tự Kỷ?

Trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ là thông tin mà nhiều phụ huynh khó tiếp nhận ngay lập tức. Điều quan trọng là cha mẹ sớm bắt đầu tìm hiểu và đồng hành cùng con bằng những bước hỗ trợ phù hợp. Can thiệp sớm và nhất quán sẽ giúp trẻ phát huy khả năng và tiến bộ rõ rệt theo thời gian.

Sự chủ động của cha mẹ cùng việc áp dụng phương pháp khoa học sẽ tạo nền tảng vững chắc, giúp trẻ phát triển và hòa nhập tốt hơn.

I. Tổng Quan Về Rối Loạn Phổ Tự Kỷ (ASD)

Để hỗ trợ tốt nhất, cần có sự hiểu biết chính xác về rối loạn phổ tự kỷ từ phụ huynh. Trước khi bắt đầu bất kỳ hình thức hỗ trợ nào, cha mẹ nên trang bị nền tảng kiến thức đáng tin cậy  điều cũng được nhiều chuyên gia và các đơn vị uy tín như OME Việt Nam nhấn mạnh trong quá trình đồng hành cùng phụ huynh.

Rối loạn phổ tự kỷ là tình trạng phát triển thần kinh ảnh hưởng đến giao tiếp, tương tác xã hội và có thể đi kèm các hành vi lặp lại hoặc sở thích hạn chế. ASD được gọi là “Phổ” vì mức độ và biểu hiện ở mỗi trẻ rất khác nhau.

Các lĩnh vực bị ảnh hưởng chính:

• Giao tiếp và ngôn ngữ: Bao gồm khó khăn trong việc bắt đầu hoặc duy trì cuộc trò chuyện, sử dụng ngôn ngữ lặp lại (Echolalia) hoặc không hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ.
• Tương tác xã hội: Khó khăn trong việc hiểu và đáp lại cảm xúc của người khác, thiếu giao tiếp bằng mắt hoặc khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ bạn bè.
• Hành vi và sở thích: Thường là hành vi lặp lại (như xoay người, vỗ tay) hoặc có sự gắn bó mãnh liệt với các vật dụng hoặc chủ đề cụ thể.

Việc nắm vững kiến thức này giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về nhu cầu của con mình và là bước đầu tiên để trả lời câu hỏi cha mẹ nên làm gì khi trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.

 

=>> XEM THÊM KHÓA HỌC: Đánh giá Trẻ rối loạn phổ tự kỷ và phương pháp can thiệp trọng tâm

 

II. Lộ Trình Hành Động Ban Đầu Cho Cha Mẹ

Khi đã chấp nhận chẩn đoán, đây là những hành động thực tế và chuyên nghiệp mà phụ huynh cần thực hiện ngay lập tức để hỗ trợ trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ can thiệp tích cực.

1. Giải pháp hỗ trợ chuyên môn

Khi nhận được thông tin của trẻ, bước đầu tiên cha mẹ cần làm là chấp nhận sự thật và nhanh chóng tìm kiếm một đội ngũ chuyên gia đa ngành. Việc làm này cần sự chuyên nghiệp và khách quan.

• Xác nhận chẩn đoán: Hợp tác chặt chẽ với các bác sĩ nhi khoa phát triển, nhà tâm lý học lâm sàng và chuyên gia giáo dục đặc biệt. Họ sẽ giúp bạn hiểu rõ mức độ và đưa ra phác đồ can thiệp cụ thể.
• Tìm hiểu cộng đồng: Liên hệ với các tổ chức uy tín như OME Việt Nam là một tổ chức có thể cung cấp nguồn tài liệu và kết nối bạn với các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực hỗ trợ trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ.

2. Lập Kế hoạch can thiệp sớm cá nhân (IEP)

Trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ hưởng lợi lớn từ Can thiệp Sớm cá nhân hóa. Khi rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ được xác định, một kế hoạch cá nhân hóa phải được thiết lập.

• Lựa chọn phương pháp: Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh hiệu quả của các phương pháp như: Phân tích Hành vi Ứng dụng (ABA), Can thiệp Phát triển theo Mối quan hệ (Floortime), và Trị liệu Ngôn ngữ – Âm ngữ. Phụ huynh cần cân nhắc và lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với con mình.
• Tham gia đào tạo: Để hỗ trợ con hiệu quả, cha mẹ không chỉ là người chăm sóc mà còn là nhà trị liệu. Hãy tìm kiếm khóa học giáo dục đặc biệt online hoặc các khóa học tâm lý học online có uy tín để tự trang bị kiến thức nền tảng và kỹ năng thực hành can thiệp tại nhà. Đây là một khoản đầu tư kiến thức thiết yếu cho tương lai của trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.

3. Xây dựng môi trường hỗ trợ tại nhà

Ngôi nhà là môi trường can thiệp quan trọng nhất. Trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ cần một môi trường sống có cấu trúc để giảm thiểu lo âu và tăng khả năng học tập cho rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em.

• Tính nhất quán: Thiết lập lịch trình sinh hoạt và học tập cố định.
• Hỗ trợ thị giác: Sử dụng lịch biểu trực quan (Visual Schedules) để trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ biết trước điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Điều này giúp giảm hành vi chống đối và tăng khả năng tự lập.

4. Chăm sóc sức khỏe tinh thần cho cha mẹ

Hành trình hỗ trợ con là dài và đôi khi rất cô đơn, vì thế cha mẹ luôn cần khỏe mạnh về tinh thần. Sức khỏe tinh thần của cha mẹ là điều kiện tiên quyết để hỗ trợ con. Hãy dành thời gian nghỉ ngơi, tham gia các buổi tư vấn tâm lý cá nhân hoặc các nhóm hỗ trợ. Chỉ khi cha mẹ khỏe mạnh, việc hỗ trợ rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ mới bền vững.

III. Chiến Lược Giao Tiếp Và Tương Tác Hiệu quả

Việc áp dụng các chiến lược tương tác đúng đắn có thể cải thiện đáng kể sự phát triển của con, bởi vì trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ gặp thách thức lớn về giao tiếp.

1. Kỹ thuật giao tiếp cho trẻ tự kỷ

• Nói ngắn gọn và trực tiếp: Sử dụng câu ngắn, đơn giản.
• Sử dụng ngôn ngữ cơ thể và hình ảnh: Đồng bộ lời nói với cử chỉ và hình ảnh để tăng khả năng tiếp nhận thông tin của trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.
• Xây dựng nhu cầu giao tiếp: Tạo cơ hội để con phải chủ động giao tiếp (ví dụ: đặt đồ chơi yêu thích ngoài tầm với).

2. Biến sở thích thành công cụ học tập

Nhiều trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ có sở thích đặc biệt và mãnh liệt với một chủ đề (khủng long, tàu hỏa, v.v.). Dùng chủ đề yêu thích để dạy các kỹ năng khác như toán học, đọc hiểu hoặc tương tác xã hội. Đây là cách tiếp cận tích cực, tôn trọng cá tính của trẻ rối loạn phổ tự kỷ.

3. Quản lý hành vi thách thức

Hành vi thách thức thường là một hình thức giao tiếp khi trẻ không thể diễn đạt nhu cầu hoặc cảm xúc.

• Chiến lược phòng ngừa: Áp dụng mô hình Phân tích Chức năng Hành vi (ABC) để hiểu nguyên nhân (Antecedent) dẫn đến hành vi (Behavior) và kết quả (Consequence). Việc này giúp cha mẹ thay đổi môi trường hoặc chiến lược trước khi hành vi xảy ra.
• Phản ứng có kiểm soát: Khi hành vi xảy ra, giữ bình tĩnh, bảo đảm an toàn và áp dụng các kỹ thuật chuyển hướng đã được chuyên gia hướng dẫn.

Để hỗ trợ trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ phát triển toàn diện, cha mẹ cần nắm vững ba trụ cột: Giao tiếp rõ ràng, Tận dụng sở thích cá nhân, và Quản lý hành vi chủ động. Việc sử dụng các kỹ thuật như giao tiếp bằng hình ảnh, chuyển đổi sở thích thành công cụ học tập, và áp dụng mô hình ABC (Phân tích Chức năng Hành vi) sẽ giúp cha mẹ không chỉ hiểu được ngôn ngữ hành vi của con mà còn tạo ra môi trường tương tác hiệu quả, giảm thiểu căng thẳng và thúc đẩy sự tiến bộ của trẻ. 

IV. Giải Pháp Hòa Nhập Giáo Dục Và Xã Hội

Khi trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ lớn lên, nhu cầu hỗ trợ của chúng thay đổi và cha mẹ cần có tầm nhìn dài hạn cho việc hòa nhập. Việc chuẩn bị cho trường học (Inclusion) là thiết yếu. Phụ huynh cần hợp tác chặt chẽ với nhà trường và giáo viên để đảm bảo trẻ nhận được sự hỗ trợ phù hợp trong môi trường học tập phổ thông. Đồng thời, tập trung rèn luyện các kỹ năng xã hội là ưu tiên hàng đầu, vì đây là một thách thức lớn khi mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.

Thế giới can thiệp và giáo dục đặc biệt luôn phát triển, do đó cha mẹ cần duy trì việc học tập và phát triển liên tục. Các khóa học tâm lý học online và khóa học giáo dục đặc biệt online là nguồn tài nguyên quý giá, giúp phụ huynh cập nhật các phương pháp can thiệp tiên tiến nhất, từ đó cải thiện chất lượng hỗ trợ cho rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em của mình một cách tốt nhất.

 

=>> BÀI VIẾT BẠN CÓ THỂ THÍCH: 5 Công Cụ Phổ Biến Nhất Sàng Lọc Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

 

V. Kết Luận

Trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ là những thiên thần đặc biệt, cần tình yêu thương và sự kiên trì. Hành trình nuôi dạy trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ là một cuộc marathon, không phải là cuộc đua nước rút. Sự kiên trì, tình yêu thương và sự hỗ trợ chuyên nghiệp là ba trụ cột vững chắc nhất.

Hãy nhớ rằng, mỗi trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ đều có những điểm mạnh và tiềm năng riêng. Với kiến thức chuyên môn, sự chấp nhận vô điều kiện và hành động can thiệp sớm, cha mẹ chính là người kiến tạo nên tương lai tươi sáng cho con mình.

Mọi thông tin chi tiết về các khóa học vận động quý anh chị học viên có thể liên hệ theo thông tin dưới đây

 

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO VÀ CHĂM SÓC SỨC KHOẺ CHỦ ĐỘNG OME VIỆT NAM

Hotline: 0966.000.643

Website: ome.edu.vn

Email: [email protected]

Địa chỉ: Số 116 Trần Vỹ, Phường Phú Diễn, Thành phố Hà Nội