Khi cầm trên tay kết luận chẩn đoán về tình trạng rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ, câu hỏi đầu tiên và day dứt nhất trong lòng mọi bậc phụ huynh luôn là: “Liệu con có thể khỏi hoàn toàn được không?”. Đây là tâm lý hoàn toàn dễ hiểu, xuất phát từ tình yêu thương vô bờ bến và mong muốn con có một cuộc sống bình thường, khỏe mạnh như bao bạn bè đồng trang lứa. Tuy nhiên, giữa “ma trận” thông tin trên internet với vô số lời hứa hẹn về các phương pháp chữa dứt điểm, cha mẹ rất dễ bị lạc hướng và nuôi những kỳ vọng thiếu thực tế.
Bài viết này, với sự tham vấn từ các chuyên gia hàng đầu, sẽ cung cấp một góc nhìn y khoa chính thống, trung thực và nhân văn nhất. Chúng ta sẽ cùng đi sâu phân tích bản chất của hội chứng này để tìm ra câu trả lời thỏa đáng, giúp gia đình định hướng đúng đắn cho chặng đường dài phía trước mà không bị những thông tin sai lệch làm ảnh hưởng.
1. Tự kỷ là bệnh lý hay sự khác biệt thần kinh?
>> XEM THÊM: Khóa học hướng dẫn sử dụng phương pháp can thiệp ABA trong can thiệp cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ
Để trả lời thấu đáo cho câu hỏi rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ có thể khỏi không, trước hết chúng ta cần hiểu đúng về bản chất của nó. Khác với các bệnh lý cấp tính như cảm cúm hay viêm phổi – nơi tác nhân gây bệnh có thể bị tiêu diệt để cơ thể phục hồi nguyên trạng – rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em là một tình trạng phát triển thần kinh (Neurodevelopmental Condition). Điều này có nghĩa là não bộ của trẻ được “lập trình” và kết nối theo một cách thức khác biệt ngay từ giai đoạn bào thai hoặc do các yếu tố di truyền.
Vì là sự khác biệt trong cấu trúc vận hành của hệ thần kinh, nên khái niệm “chữa khỏi” (Cure) theo nghĩa đen – tức là làm cho tự kỷ biến mất hoàn toàn – là không chính xác về mặt khoa học.
Chúng ta không thể thay đổi bộ gen hay cấu trúc não bộ bẩm sinh của trẻ. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc y học bó tay. Khoa học thần kinh hiện đại đã chứng minh tính mềm dẻo của não bộ (Neuroplasticity), đặc biệt trong những năm đầu đời. Đây là cơ sở vững chắc để tin rằng dù không thể “xóa bỏ” hoàn toàn rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ, chúng ta vẫn có thể can thiệp để não bộ học cách thích nghi và phát triển các chức năng bù trừ, giúp trẻ hòa nhập tốt với xã hội.
2. Tầm quan trọng của việc phát hiện dấu hiệu từ sơ sinh
Khả năng cải thiện của trẻ phụ thuộc rất lớn vào thời điểm bắt đầu can thiệp. Mặc dù các biểu hiện rõ rệt thường thấy ở độ tuổi lên 2, lên 3, nhưng các nghiên cứu mới nhất cho thấy mầm mống của rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ sơ sinh đã có thể hiện diện từ rất sớm. Những dấu hiệu này thường rất tinh tế và dễ bị bỏ qua, ví dụ như trẻ ít giao tiếp mắt khi bú mẹ, thiếu nụ cười xã hội (không cười đáp lại khi được trêu đùa) hoặc cơ thể quá mềm/quá cứng khi được bế ẵm.
Việc nhận diện sớm các dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ sơ sinh hoặc trong năm đầu đời có ý nghĩa sống còn. Nếu được can thiệp ngay trong giai đoạn não bộ đang phát triển mạnh mẽ nhất (0-3 tuổi), trẻ có cơ hội rất lớn để thu hẹp khoảng cách phát triển. Tại các đơn vị chuyên môn uy tín như trung tâm OME, quy trình sàng lọc và đánh giá phát triển luôn chú trọng vào các dấu hiệu tiền triệu này để đưa ra cảnh báo kịp thời, giúp gia đình tận dụng tối đa “giai đoạn vàng” của con.
3. Trẻ có thể “mất chẩn đoán” không?
Về mặt lâm sàng, câu trả lời cho việc rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ có thể khỏi không là: Không thể khỏi hoàn toàn, nhưng có thể cải thiện ngoạn mục. Tự kỷ là tình trạng suốt đời. Tuy nhiên, trong cộng đồng khoa học tồn tại khái niệm “Mất chẩn đoán” (Loss of Diagnosis) hay “Kết quả tối ưu” (Optimal Outcome). Các nghiên cứu dài hạn ghi nhận khoảng 3% – 25% trường hợp rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em sau quá trình can thiệp tích cực, khi trưởng thành đã không còn đáp ứng đủ tiêu chuẩn chẩn đoán lâm sàng nữa.
Những cá nhân này có thể đi học, đi làm, kết hôn và sống độc lập. Nhưng các chuyên gia nhấn mạnh, việc “mất nhãn” không có nghĩa là não bộ của họ đã trở thành bình thường. Họ vẫn có thể còn những nét tính cách đặc biệt hoặc sự nhạy cảm giác quan. Để đồng hành cùng con và hiểu rõ những diễn biến tâm lý phức tạp này, việc phụ huynh trang bị kiến thức qua các khóa học tâm lý học online là vô cùng cần thiết, giúp cha mẹ thấu hiểu thế giới nội tâm của trẻ để hỗ trợ kịp thời.
4. Tập trung vào kỹ năng thay vì “chữa bệnh”
Thay vì mải miết đi tìm các phương thuốc thần kỳ để “trục xuất” tự kỷ, phụ huynh nên chuyển hướng năng lượng sang việc dạy kỹ năng cho con. Chiến lược hiệu quả nhất đối với rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em là giáo dục đặc biệt kết hợp trị liệu hành vi. Các phương pháp có bằng chứng khoa học như Phân tích hành vi ứng dụng (ABA), Trị liệu ngôn ngữ (ST) hay Hoạt động trị liệu (OT) là những công cụ đắc lực giúp trẻ học cách giao tiếp, tự phục vụ và kiểm soát cảm xúc.
Để áp dụng các phương pháp này một cách nhất quán và hiệu quả tại gia đình, cha mẹ cần được đào tạo bài bản chứ không chỉ dựa vào bản năng. Hiện nay, khóa học giáo dục đặc biệt online đang là giải pháp được nhiều phụ huynh lựa chọn. Khóa học này cung cấp các kỹ thuật dạy trẻ kỹ năng tiền học đường, kỹ năng xã hội và xử lý hành vi thách thức ngay tại nhà, biến mọi khoảnh khắc sinh hoạt thành giờ học ý nghĩa, giúp tối ưu hóa thời gian can thiệp cho trẻ.
5. Vai trò của gia đình trong hành trình can thiệp
Gia đình là nhân tố quyết định 50% sự thành bại trong việc cải thiện rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ. Cha mẹ là người thầy đầu tiên và quan trọng nhất. Một đứa trẻ được can thiệp tích cực tại trung tâm nhưng về nhà lại bị bỏ mặc hoặc giáo dục sai cách sẽ rất khó tiến bộ. Ngược lại, nếu cha mẹ biết cách tương tác, chơi đùa và dạy dỗ đúng phương pháp, tốc độ hồi phục của trẻ sẽ tăng lên đáng kể.
Việc chấp nhận sự thật và đồng hành cùng con là một hành trình dài đầy thử thách. Phụ huynh cần trang bị cho mình kiến thức chuyên sâu để không bị lạc lối trước những thông tin sai lệch. Khóa học rối loạn phổ tự kỷ online của chúng tôi được thiết kế đặc biệt để hỗ trợ cha mẹ trên hành trình này. Khóa học không chỉ cung cấp kiến thức về bản chất rối loạn, mà còn hướng dẫn chi tiết các chiến lược can thiệp thực chứng, giúp cha mẹ tự tin trở thành nhà trị liệu chính của con, kiến tạo nên những thay đổi tích cực mỗi ngày.
Kết luận
Tóm lại, rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ có thể khỏi không? Câu trả lời là không thể khỏi hoàn toàn về mặt sinh học, nhưng hoàn toàn có thể cải thiện vượt bậc về mặt chức năng xã hội. Đừng để hai chữ “vô phương” làm bạn nản lòng, cũng đừng để kỳ vọng “chữa khỏi” gây áp lực lên con. Hãy nhìn nhận rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em như một sự khác biệt cần được thấu hiểu và hỗ trợ.
Với tình yêu thương vô điều kiện, sự kiên trì và phương pháp khoa học đúng đắn, trẻ hoàn toàn có thể vượt qua rào cản để sống một cuộc đời ý nghĩa, hạnh phúc và độc lập.
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO VÀ CHĂM SÓC SỨC KHOẺ CHỦ ĐỘNG OME VIỆT NAM
Hotline: 0966.000.643
Website: ome.edu.vn
Email: [email protected]
Địa chỉ: Số 116 Trần Vỹ, Phường Phú Diễn, Thành phố Hà Nội
Để lại một bình luận