Sâu răng ở trẻ em không chỉ là chuyện “một cái răng đau”. Đằng sau mỗi chiếc răng sâu là sự rối loạn vi sinh trong khoang miệng, thói quen ăn uống chưa đúng, và cách chăm sóc chưa chuẩn khoa học.
Nếu không được phát hiện và xử lý sớm, sâu răng có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng giấc ngủ, hành vi ăn uống và phát triển trí tuệ của trẻ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có đến 90% trẻ em Việt Nam bị sâu răng sữa – tỷ lệ cao nhất Đông Nam Á. Điều này cho thấy việc giáo dục chăm sóc răng miệng sớm là một phần quan trọng trong giáo dục sức khỏe tổng thể của trẻ.
I. HIỂU ĐÚNG VỀ SÂU RĂNG Ở TRẺ EM
Tại OM’E Việt Nam, chúng tôi xem việc hiểu rõ cơ chế hình thành sâu răng là nền tảng để cha mẹ chăm sóc con đúng cách. Sâu răng ở trẻ em không chỉ là vấn đề răng miệng đơn thuần, mà còn phản ánh quá trình phát triển, thói quen sinh hoạt và khả năng bảo vệ sức khỏe của cơ thể trẻ.
1. Quá trình sâu răng diễn ra như thế nào
Sau khi ăn, cặn tinh bột và đường bám trên răng sẽ trở thành “nguồn thức ăn” cho vi khuẩn.
Vi khuẩn Streptococcus mutans và Lactobacillus phân hủy đường tạo thành acid, tấn công men răng, gây ra quá trình khử khoáng – tạo lỗ sâu.
Nếu cơ thể thiếu fluoride và nước bọt tiết ra ít, quá trình tái khoáng tự nhiên bị phá vỡ, răng bắt đầu bị sâu nhanh hơn.
2. Vì sao răng sữa dễ bị sâu hơn
Răng sữa có men mỏng hơn răng vĩnh viễn gần một nửa, ít khoáng chất bảo vệ. Phần tủy răng nằm sát bề mặt, dễ bị viêm khi vi khuẩn xâm nhập.
Thêm vào đó, trẻ nhỏ chưa đủ kỹ năng chải răng, thường bỏ sót vùng hàm trong – nơi vi khuẩn dễ trú ngụ nhất.
Khi cha mẹ chủ quan “răng sữa rồi cũng thay”, sâu răng thường tiến triển âm thầm đến khi bé kêu đau mới phát hiện.
3. Các mức độ sâu răng thường gặp
Giai đoạn đầu, men răng chỉ đổi màu trắng đục – đây là dấu hiệu chớm sâu và có thể phục hồi bằng tái khoáng fluoride.
Khi sâu tiến triển, răng xuất hiện chấm đen hoặc lỗ nhỏ, trẻ bắt đầu ê buốt khi ăn.
Nếu để lâu, lỗ sâu lớn dần, thức ăn mắc vào, gây viêm tủy – sưng đỏ nướu, đau nhức và mất ngủ.
Ở giai đoạn nặng, vi khuẩn có thể lan sang xương hàm, hình thành áp xe, thậm chí gây sốt hoặc nhiễm trùng máu nếu không xử lý sớm.
II. NGUYÊN NHÂN GÂY SÂU RĂNG Ở TRẺ EM
1. Thói quen ăn uống nhiều đường
Đường là “nhiên liệu” của vi khuẩn sâu răng. Khi trẻ ăn kẹo, bánh ngọt hoặc uống nước có gas liên tục, men răng luôn trong trạng thái bị tấn công bởi acid.
Đặc biệt, thói quen ngậm bình sữa khi ngủ là nguyên nhân hàng đầu gây sâu răng sữa sớm.
2. Vệ sinh răng miệng sai cách
Trẻ thường chải răng không kỹ, bỏ sót mặt trong hoặc vùng kẽ.
Nếu cha mẹ không hỗ trợ hoặc kiểm tra, mảng bám và vi khuẩn tích tụ sẽ tạo ổ sâu chỉ sau vài tuần.
3. Truyền vi khuẩn từ cha mẹ sang con
Khi cha mẹ mớm cơm, thổi thức ăn hoặc hôn môi trẻ, vi khuẩn Streptococcus mutans có thể truyền trực tiếp sang miệng bé, tạo “ổ vi khuẩn sơ sinh”.
4. Yếu tố cơ thể và môi trường
Nguồn nước ít fluoride, chế độ ăn thiếu vitamin D và canxi, tình trạng khô miệng hoặc thiếu nước bọt, cộng với việc không khám nha định kỳ khiến nguy cơ sâu răng tăng cao.
III. DẤU HIỆU NHẬN BIẾT & ẢNH HƯỞNG CỦA SÂU RĂNG Ở TRẺ
1. Dấu hiệu nhận biết sớm
Cha mẹ nên quan sát kỹ răng của con mỗi ngày. Nếu thấy chấm trắng, nâu hoặc đen, hơi thở có mùi, trẻ hay ngậm thức ăn hoặc kêu ê buốt khi uống nước lạnh, đó là dấu hiệu rõ ràng của sâu răng.
Giai đoạn đầu gần như không đau, nên việc kiểm tra định kỳ tại nhà mỗi 1–2 tháng giúp phát hiện sớm.
2. Ảnh hưởng nếu không điều trị kịp thời
Sâu răng ở trẻ không chỉ gây đau, mà còn ảnh hưởng ăn nhai, phát âm và tâm lý của trẻ.
Trẻ đau răng thường ăn ít, dẫn đến thiếu dinh dưỡng, chậm tăng cân. Nếu mất răng sữa sớm, răng vĩnh viễn sau này có thể mọc lệch, chen chúc hoặc sai khớp cắn.
Cảm giác đau kéo dài khiến trẻ sợ ăn, mất ngủ, dễ cáu gắt. Trong trường hợp nặng, nhiễm khuẩn răng có thể lan xuống nướu, gây áp xe hoặc viêm tủy xương.
Tìm hiểu cách xử lý các vấn đề răng miệng cho trẻ tại OM’E Việt Nam để giúp bé duy trì nụ cười khỏe mạnh mỗi ngày.
IV. TRẺ BỊ SÂU RĂNG PHẢI LÀM SAO?
1. Xử lý tạm thời tại nhà
Khi trẻ đau răng, cha mẹ có thể giúp con giảm khó chịu bằng cách:
-
Chườm lạnh bên ngoài má khoảng 10–15 phút.
-
Súc miệng nước muối sinh lý 0,9% 2–3 lần mỗi ngày để giảm sưng và diệt khuẩn.
-
Giữ vệ sinh răng miệng sau ăn, hướng dẫn trẻ uống nước và chải răng nhẹ nhàng.
Các mẹo dân gian như lá ổi, đinh hương, nha đam chỉ mang tính tạm thời và không nên áp dụng cho trẻ nhỏ, vì dễ gây kích ứng niêm mạc và nhiễm trùng.
2. Điều trị tại nha khoa
Khi đến nha sĩ, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ sâu răng để lựa chọn phương án phù hợp:
-
Tái khoáng men răng: Dành cho giai đoạn chớm sâu, sử dụng fluoride hoặc bạc diamine fluoride (SDF) giúp men răng cứng lại.
-
Trám răng sữa: Khi sâu đã lan vào ngà, bác sĩ nạo sạch và trám bằng vật liệu an toàn như glass ionomer hoặc composite, giúp ngăn sâu lan rộng.
-
Điều trị tủy: Nếu sâu đã chạm tủy, cần làm sạch mô nhiễm khuẩn, giữ lại răng sữa để duy trì vị trí mọc răng vĩnh viễn.
-
Nhổ răng: Chỉ thực hiện khi răng hư nặng, không thể bảo tồn, đồng thời đặt dụng cụ giữ khoảng để răng vĩnh viễn sau mọc đúng vị trí.
3. Thuốc và sản phẩm hỗ trợ
-
Dùng kem đánh răng chứa fluoride nồng độ thấp (<1000ppm) phù hợp với độ tuổi.
-
Bổ sung canxi, vitamin D3 và K2 theo hướng dẫn của bác sĩ để tăng độ cứng răng.
-
Tuyệt đối không tự ý cho trẻ uống thuốc giảm đau hay kháng sinh khi chưa có chỉ định nha sĩ.
V. CÁCH PHÒNG NGỪA SÂU RĂNG Ở TRẺ – CHA MẸ CẦN BIẾT
1. Tập cho trẻ thói quen vệ sinh răng đúng cách
Để phòng ngừa sâu răng ở trẻ, cha mẹ cần giúp con hình thành thói quen đánh răng đều đặn.
Mỗi ngày, nên đánh răng 2 lần – buổi sáng sau ăn và buổi tối trước khi ngủ.
Dùng lượng kem phù hợp: dưới 3 tuổi bằng hạt gạo, 3–6 tuổi bằng hạt đậu nhỏ.
Cha mẹ nên chải răng cùng con để hướng dẫn và kiểm soát kỹ thuật.
Khi răng mọc sát nhau, hãy tập cho trẻ dùng chỉ nha khoa mỗi tối để loại bỏ mảng bám giữa các kẽ răng.
2. Xây dựng chế độ ăn lành mạnh giúp ngăn ngừa sâu răng ở trẻ
Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng sâu răng ở trẻ em.
Hạn chế bánh kẹo, nước ngọt, nước ép đóng chai – vì đường là “thủ phạm” phá hủy men răng.
Thay vào đó, nên bổ sung thực phẩm giàu canxi như sữa, cá nhỏ, phô mai, trứng và rau xanh.
Uống nước sau ăn giúp rửa sạch thức ăn và cân bằng pH trong miệng.
Khuyến khích trẻ ăn rau củ giòn như cà rốt, táo, dưa leo – giúp làm sạch răng tự nhiên và kích thích tiết nước bọt bảo vệ men răng.
3. Duy trì khám răng định kỳ – chìa khóa phòng ngừa sâu răng ở trẻ lâu dài
Khám răng định kỳ 6 tháng/lần giúp phát hiện sớm men yếu và mảng bám.
Cha mẹ nên cho trẻ trám bít hố rãnh răng hàm vĩnh viễn ngay khi mới mọc để ngăn sâu răng.
Ngoài ra, việc tái khoáng fluoride định kỳ sẽ giúp củng cố men răng, giữ răng sữa chắc khỏe và giảm nguy cơ sâu răng ở trẻ tái phát.
VI. KẾT LUẬN
Sâu răng ở trẻ không chỉ là câu chuyện của răng miệng, mà là cơ hội để cả gia đình cùng học cách yêu thương và chăm sóc sức khỏe đúng đắn. OM’E Việt Nam mong muốn đồng hành cùng cha mẹ trong hành trình đó – để mỗi bữa ăn, mỗi lần con đánh răng đều trở thành khoảnh khắc nuôi dưỡng thói quen tốt và hạnh phúc bền lâu.
Dưới sự hướng dẫn chuyên môn của BS Vũ Thị Vân Anh, OM’E Việt Nam mang đến cho phụ huynh các khóa học về sâu răng ở trẻ và nội dung giáo dục giúp:
-
Hiểu sâu răng từ gốc: dinh dưỡng – hành vi – cảm xúc.
-
Hướng dẫn con hình thành thói quen tự chăm sóc răng miệng.
-
Áp dụng triết lý “phòng bệnh hơn chữa bệnh” trong mỗi gia đình.
Trung tâm Đào tạo & Chăm sóc Sức khỏe OM’E Việt Nam
Địa chỉ: 116 Trần Vỹ, Phúc Diễn, Hà Nội
Hotline: 0966.000.643
Email: [email protected]
Website: https://ome.edu.vn/
Để lại một bình luận